آگاهی زنان نسبت به حقوق خود در خانواده و تاثیر آن بر تحولات خانواده در ایران

این پایان نامه در پیوند جامعه شناسی حقوق و جامعه شناسی آگاهی طرح می گردد و به بررسی نسبت میان دو مفهوم «تحولات خانواده در ایران» و «آگاهی زنان» پرداخته است. این تحقیق با روش کیفی- توصیفی و بر اساس روش اسنادی صورت گرفته است. برای این منظور، نوعِ مواجهه ی خانواده در ایران با تبعات و آثار مدرنیته، و بسترهای تغییرات اجتماعی حاصل از مواجهه با مدرنیته مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این تحقیق درصدد ارایه ی صورت بندی ای از چگونگی بروز و ظهور آگاهی زنان، ورای امکان های پیش رو، محدودیت های فرارو و نیز چگونگی مواجهه با انقیاد، در بستر تحولات اجتماعی است. تغییرات یادشده در کلان ساختارهای جامعه ی ایران، از پَس «آگاهی زنانه» با بررسیِ وضعیت ذهنی(تغییر در جهت گیری «آگاهی» زنان) و وضعیت عینی، (پیکره بندی های حقوقی در ارتباط با زنان و خانواده)، مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج یافته ها در قالب سه گانه تحولات ساختاری، کنش زنانه به مثابه ی عاملیت، و نمود روساختیِ «روابط اجتماعی» در قالب نظم در ساختار حقوقی ایران، ارایه شد. یافته های تحقیق مبتنی بر نظریه های میدان پیر بوردیو، ساخت اجتماعی واقعیت برگر و لاکمن، رهیافت هوسرل در نسبت با مفهوم آگاهی و نیز نظریه ی عاملیت در فلسفه ی تاریخ، در قالب چهار دوره ی تاریخی(عصر مشروطه، پهلوی اول و دوم، جمهوری اسلامی) مورد تحلیل قرار گفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که برساخت آگاهی زنان مقارن با انقلاب مشروطه و هم پیوند با مفهوم «بیداری» صورت گرفت. در دوره ی پهلوی اول با توجه به اختناق بیرونی، شکلی فردگرایانه به خود گرفت و در این دوره نخستین تغییرات در خانواده، از رهگذر ورود دولت به حوزه ی خصوصی در حال شکل گیری است. در دوره ی پهلوی دوم، تحولات پرشتاب اجتماعی و گسترش شهرنشینی، ساختار خانواده را دگرگون کرد و خانوده های هسته ای جایِ خانواده ی گسترده را گرفتند. همچنین در این دوره، آگاهی زنان معطوف به تغییرات در روبنا(ساختار حقوقی)، به سمتِ رفع تبعیض، جهت گیری شد. در دوره ی جمهوری اسلامی، با گسترش آموزش زنان، سرانجام هدف اصلی جنبش زنان(آموزش برابر) در ادوار گذشته، تحقق یافت. همچنین با شکل گیری الگوهای مشارکت اجتماعی زنان، زمینه ی حضور هرچه بیش تر آنان در حوزه ی عمومی فراهم شد. با تغییر در محتوای خانواده، منبعث آگاهی زنانه در حال وقوع است.